Nowotwory oka – objawy i przyczyny

Za nowotwór oka uznaje się wszelkie zmiany, które występują w obrębie oczodołu, powieki czy samej gałki ocznej. W stanowczej większości przypadków są to zmiany niezłośliwe. Na złośliwą odmianę tej choroby najczęściej zapadają zaś dzieci w pierwszych latach życia oraz dorośli po 70. roku życia. Zazwyczaj jest efektem przerzutów z innej części ciała – rak pierwotny oka, czyli ten, który swój rozwój rozpoczął w oku, zdarza się rzadko.

Choroba nowotworowa oka jest poważna i wymaga szybkiej diagnozy, aby od razu dobrać odpowiednie leczenie. Czytaj dalej i dowiedz się, jakie są nowotwory oka, jak je rozpoznać oraz jakie mogą być ich przyczyny. Pamiętaj –  im szybsza reakcja, tym lepsze rokowania. 

Nowotwory oka – rodzaje

Najczęściej występującym rodzajem nowotworu oka jest jego łagodna odmiana. Niezłośliwe nowotwory oka stanowią głównie problem estetyczny, jednak w bardzo sporadycznych sytuacjach mogą ulec zezłośliwieniu. Właśnie dlatego tak ważna jest konsultacja lekarska w przypadku pojawienia się jakichkolwiek niepokojących zmian na ciele.

Niezłośliwe nowotwory oka to wszelkie torbiele, kaszaki i przebarwienia, m.in.:

• Brodawki
• Tłuszczak
• Skórzak
• Naczyniaki 
• Znamiona barwnikowe powiek i spojówek

Złośliwe guzy oka, podobnie jak te na innych obszarach ciała, występują w licznych odmianach. Mogą one zostać zdiagnozowane jedynie przez lekarza. Najczęstsze rodzaje złośliwych nowotworów oka to m.in.:

• Czerniak oka –  jest najczęściej występującym rodzajem złośliwego nowotworu oka, stanowi bowiem 70% wszystkich przypadków. Zazwyczaj guz oka rozwija się w tęczówce oraz w naczyniówce, która znajduje się w tylnej części gałki ocznej. Może obejmować również ciało rzęskowe, jednak są to sytuacje sporadyczne.

Narażone są na niego szczególnie osoby z rodzinną historią czerniaka, a także te o jasnym kolorze tęczówki. Ich oczy są wyjątkowo wrażliwe na szkodliwe promieniowanie UV, które zwiększa ryzyko zachorowania na nowotwór nie tylko skóry, ale i oczu.

• Siatkówczak –  ten złośliwy nowotwór oka najczęściej dotyka dzieci, zwykle już w pierwszym roku życia. Jednak jego rokowania są bardzo dobre – aż w 90% przypadków choroba ulega całkowitemu wyleczeniu.

Swój rozwój zaczyna w komórkach siatkówki – części oka, która odbiera bodźce wzrokowe przez padające na nią światło. Nowotwór siatkówki oka może być dziedziczny, lub występować jako efekt niezależnych od genów mutacji (ok. 60% wszystkich przypadków).

• Chłoniak oka – to złośliwy nowotwór układu limfatycznego, który w rzadkich sytuacjach może zaatakować narząd wzroku. U 80% chorych obejmuje obie gałki oczne. Dzieli się go na rodzaj ziarniczy i nieziarniczy, zależnie od tego, z jakiego typu komórek powstał.

Nowotwory oka – objawy

Szybka diagnoza jest niezbędna przy tak poważnym schorzeniu, jakim jest rak oka. Objawy nowotworu narządu wzroku są często nagłe i niepokojące, co od razu powinno skłonić do wizyty u lekarza okulisty. 

Bywa jednak, że imituje on symptomy chorób takich jak zapalenie spojówek czy błony naczyniowej oka. W tych przypadkach nieprzyjemne dolegliwości utrzymują się długotrwale mimo leczenia, jednak wciąż są często bagatelizowane.

Pamiętaj, aby udać się do lekarza, kiedy cokolwiek Cię zaniepokoi. To bardzo ważne, aby poznać symptomy, którymi może objawiać się rak oka. Pierwsze objawy nowotworu narządu wzroku to m.in.

• Ból oka – to jeden z symptomów, którymi objawia się guz oka. Objawy bólowe są wtedy długotrwałe i wyjątkowo dokuczliwe.
• Wydzielina i krwawienie z oka – aparat ochronny oka i jego działanie mogą być upośledzone przez narastające guzy oka, co będzie wiązało się z sączeniem spod powiek wydzielin innych niż łzy.
• Nagłe pogorszenie wzroku – w przypadku nowotworu, guz w oku może obejmować nerw wzrokowy lub uciskać go, co skutkuje m.in. osłabieniem ostrości widzenia, wystąpieniem astygmatyzmu, pojawieniem się ubytków w polu widzenia czy błysków przed oczami.
• Zaburzenie widzenia dwuocznego – u chorego często objawia się ono jako podwójne widzenie, jednak można zauważyć je również jako nierówne ustawienie oczu. Jest to w tym przypadku zez – tutaj znajdziesz informacje o jego przyczynach, rodzajach i leczeniu.
• Zmiany w wyglądzie tęczówki i źrenicy – zmiana ich koloru czy kształtu.
• Wytrzeszcz – zależnie od tego, gdzie rozwija się rak oczu, objawy mogą obejmować wytrzeszcz. Dzieje się tak, gdy guz rozwija się w oczodole i stopniowo wypycha oko na zewnątrz.
• Biały odblask w oku – w przypadku siatkówczaka. Biały odblask źrenicy może być widoczny np. na zdjęciach z flashem.

Nowotwory oka – przyczyny

Przyczyna nowotworu oka nie zawsze może być znana. Jednak główne czynniki, które mają wpływ na pojawienie się choroby nowotworowej to:

• Geny – osoby z rodzinną historią zachorowań na nowotwór oka są w grupie ryzyka zachorowania na tego samego raka. Jeżeli członkowie Twojej rodziny cierpieli na nowotwory oczu, objawy tej choroby powinny być Ci bardzo dobrze znane. Będziesz wtedy wiedział, aby udać się do lekarza od razu, gdy je u siebie zauważysz.
• Jasny kolor oczu – niebieska, szara czy zielona barwa tęczówki nie stanowi wystarczającej ochrony przed szkodliwymi promieniami UV, które z czasem coraz bardziej uszkadzają oko.
• Nadmierna ekspozycja na słońce – długotrwałe przebywanie na słońcu bez zapewnienia oczom odpowiedniej ochrony wiąże się z podwyższonym ryzykiem zachorowania na nowotwór oka. Objawy tej choroby mogą pojawić się zwłaszcza u osób, które nigdy nie korzystały z okularów przeciwsłonecznych. 
   
• Zespół zmian atypowych – to rodzinne występowanie znamion, które pojawiają się w wyjątkowo dużym nasileniu. Czasem może wykształcić się z nich czerniak,  jeśli dojdzie do ich zezłośliwienia.

Nowotwory oka – badanie i leczenie

Pierwsze badanie powinno odbyć się  u okulisty, który przeprowadzi wziernikowanie i badanie dna oka za pomocą lampy szczelinowej – więcej o tym, jak wygląda ten proces, dowiesz się tutaj. Pozwoli ono na ocenę ogólnego stanu oka oraz zaobserwowanie zmian w głębi gałki ocznej.

Dodatkowo może zostać wykonane badanie obrazowe, takie jak rezonans magnetyczny, tomografia komputerowa czy USG oka. Lekarz może również zdecydować się na przeprowadzenie biopsji – polega ona na pobraniu komórek guza oraz zbadaniu ich w celu oceny złośliwości guza.

Leczenie nowotworu oka odbywa się we współpracy różnych specjalistów – okulisty, onkologa, radiologa i chirurga. Współczesne metody leczenia obejmują m.in. chirurgiczne usunięcie guza, radioterapię, chemioterapię, krioterapię i terapię laserową. Sposób leczenia jest dopasowywany indywidualnie do każdego przypadku.

Jeśli zaobserwujesz u siebie jakiekolwiek objawy raka oka – nie panikuj. Przyczyna niektórych symptomów może leżeć gdzieś indziej i nie oznaczać od razu nowotworu złośliwego. Jednak zawsze konieczna jest konsultacja z lekarzem, który stwierdzi podłoże dolegliwości – dzięki temu zadbasz nie tylko o swoje zdrowie, ale i spokój ducha.

Sprawdź również nasz artykuł o przeszczepie komórek macierzystych w okulistyce.

Bibliografia:

R. C. Eagle Jr, The pathology of ocular cancer, 2012

De Potter P., Ocular manifestations of cancer, 1998

R. N. Kleinstein, H. F. Lehman, Incidence and prevalence of eye cancer, 1977

Matthew W. Wilson MD, Grażyna Czechońska MD, Paul T. Finger MD, Aaron Rausen MD, Mary E. Hooper BS, Barrett G. Haik MD, Chemotherapy for eye cancer, 2001

Tero Kivelä, The epidemiological challenge of the most frequent eye cancer: retinoblastoma, an issue of birth and death, 2009